ŻELAZKA
Kolejny krok naprzód w historii prasowania to rozwiązanie, którego istotą było umieszczenie nad stopą paleniska. Umieszczano w nim bryły rozpalonego węgla drzewnego - a to pozwalało dłużej utrzymać wysoką temperaturę, bez potrzeby kłopotliwego przerywania pracy, aby ją ponownie nagrzać. Kolejnym krokiem były żelazka na duszę, czyli wkładaną do wnętrza sztabką rozgrzanego żelaza. Jednak prawdziwy przełom w technologii prasowania nastąpił w momencie, gdy pojawiła się możliwość korzystania z energii elektrycznej. W 1882 roku powstało pierwsze żelazko elektryczne, opracowane przez Henrego Seeleya. Ten wynalazca z Nowego Jorku wykorzystał do nagrzewania stopy spiralę o mocy kilkuset watów. Wynalazek był stopniowo unowocześniany. Tracił na wadze (pierwsze opatentowane przez pana Seeleya urządzenia miało ciężar niemal 7 kg), ale zyskiwał na funkcjonalności. Pojawił się regulator temperatury, pozwalający utrzymywać ją na żądanym poziomie. Pojawiły się funkcje umożliwiając nawilżanie na przykład spryskiwacz. Powstało żelazko parowe, czyli takie, które znamy z naszych domów (osoby częściej prasujące korzystają ze stacji parowych), a które możemy znaleźć w ofercie wszystkich producentów sprzętu AGD. Patent na taki typ żelazka uzyskał w 1934 roku Max Skolnik, który cztery lata później wyłączne prawo do produkcji tego typu urządzeń przyznał firmie Steam-O-Matic Corporation.
Cała historia nie byłaby kompletna bez dopowiedzenia fragmentu o desce do prasowania. Za jej wynalazcę uznawana jest pani Sarah Boone. Ta pomysłowa Amerykanka pod koniec XIX wieku opatentowała wynalazek, który jednak nie był czymś zupełnie innowacyjnym. Już wcześniej do prasowania wykorzystywano deski, choć nie w takiej formie. Po prostu prawdziwą deskę kładziono na dwóch krzesłach. Te których używamy dzisiaj posiadają nie tylko podstawkę na żelazko, ale często również gniazdko elektryczne, przedłużacz i specjalną antenkę do podtrzymywania kabla zasilającego żelazko (jeśli korzystamy z takiej wersji, ale w użyciu są również żelazka bezprzewodowe), a także praktyczne rozwiązania umożliwiające zarządzanie wyprasowaną garderobą (wygodne wieszaki itp.). Wszystko to, aby czynność którą przecież niespecjalnie lubimy, była jak najbardziej wygodna, a nasze ubrania i inne wymagające tego rzeczy były gładkie. Pamiętajmy, że od początku tej historii, do opisanego właśnie zdarzenia minęło aż tysiąc lat.
Czyszczenie.
Jak każdy inny sprzęt, także żelazko powinno być utrzymywane w czystości. Dlaczego czyszczenie żelazka jest istotne? Osadzający się na jego stopie kurz, stosowanie twardej wody lub prasowanie powierzchni ubrań wyższą temperaturą niż jest to przewidziane może powodować kłopoty. Przypalone żelazko lub osadzający się na nim kamień to najczęstsze efekty. Co jeszcze może się zdarzyć? Ubrania mogą się plamić, co będzie efektem osadzania na nich brudu zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz żelazka. Aby osiągać optymalne efekty prasowania za każdym razem musimy odpowiednio dbać o nasze urządzenie.
Istnieje wiele sprawdzonych sposobów, których zastosowanie sprawi, że unikniemy wielu zmartwień podczas prasowania.
Warto przed rozpoczęciem użytkowania żelazka wytrzeć jego spód wilgotną ściereczką lub chustką, aby usunąć znajdujący się na nim kurz. Z kolei woda wlewana do pojemnika powinna być destylowana, co zapobiega osadzaniu się kamienia. To najlepszy sposób odkamieniania żelazka, bo zapobiegający jego powstawaniu. Warto pamiętać, że pewnych elementów ubrań - takich jak nadruki, hafty - nie powinno się prasować. Ważne jest, aby również czyścić, na przykład piorąc ją - nakładkę na deskę do prasowania. Skutecznym sposobem czyszczenia zbiornika jest wykorzystanie octu, który rozmieszany z wodą w proporcji 1:1 należy wlać do środka i pozostawić włączone urządzenie aby ten środek wyparował. Niech w tym czasie żelazko będzie ustawione pionowo, aby para miała którędy się ulotnić. Następnie warto powtórzyć zabieg, tym razem jedynie z użyciem wody. Dzięki temu unikniemy nieprzyjemnego zapachu na prasowanych ubraniach.
Co jednak możemy zrobić, jeśli nasze żelazko (stopa) zostało zabrudzone, czym je wyczyścić?
Przede wszystkim zabierając się do czyszczenia pamiętajmy o bezpieczeństwie. Czyścimy na zimno (z myślą o dzieciach zawsze pamiętajmy, aby nie pozostawiać włączonego żelazka bez nadzoru), upewniwszy się, że sprzęt nie jest podłączony do sieci elektrycznej, jeśli nie jest to konieczne. Pamiętajmy również, że możliwość stosowania opisanych metod zależy od materiału, z którego zbudowana jest stopa. Inaczej należy traktować te wykonane z teflonu, a inaczej ceramiczne.
Do takich zabiegów z powodzeniem możemy wykorzystać środki i substancje dostępne praktycznie w każdej kuchni czy domu. To ułatwia zadanie.
Ponownie z pomocą spieszy ocet. Naniesiony na ścierkę (jeśli zabrudzenie jest solidne można dodać sody oczyszczonej) pomoże usunąć to, co na stopie twojego żelazka nie powinno się znajdować. A co z otworami w stopie, których kształt utrudnia dbanie o czystość? Pomocne będą patyczki do uszu, których miękka końcówka namoczona w miksturach opartych o ocet, skutecznie wyczyści każdy brud.
Inną metodą na brudne stopy jest wykorzystanie papieru (optymalnie woskowanego), po którym przesuwamy ustawione na niewielką temperaturę żelazko wraz z parownikiem. Jeszcze inna to wykorzystanie do takich zabiegów folii aluminiowej.
Dobrym środkiem czyszczącym jest także nieżelowa, co ważne, pasta do zębów. Zimny spód żelazka posmarujmy tym środkiem, po czym szmatką go usuńmy, a na zakończenie opłuczmy powierzchnię stopy poddawaną zabiegowi. Uwaga, ta metoda nie jest odpowiednia dla urządzeń posiadających teflonową stopę.Podobnym sposobem, działającym na stopy aluminiowe i chromowane jest wykorzystanie do takiego zabiegu pasty przygotowanej z proszku do pieczenia i wody.
Do usunięcia nalotu ze stopy może służyć sól. Jak? Należy położyć na desce gazetę papierową lub papier do pieczenia, wysypać na nią właśnie drobną sól, po czym potraktować je żelazkiem nastawionym na wysoką temperaturę.
Stopione poliestrowe włókna, z których wykonane są ubrania, przyczepione do stopy, po tym jak zostały potraktowane zbyt wysoką temperaturą? Należy rozgrzać żelazko do takiej właśnie temperatury, a do czyszczenia wykorzystać ręcznik froterowy.
Różnorodność żelazek
Kupując żelazko możemy wybierać z oferty sześciu głównych rodzajów. Na rynku dostępne są modele przewodowe, bezprzewodowe, suche, parowe, systemowe i turystyczne. Każde z nich charakteryzuje się specyficznymi właściwościami, które mają wpływ na komfort prasowania. Poniżej prezentujemy charakterystykę każdego z wymienionych typów.
W zależności od sposobu zasilania urządzenia w trakcie pracy urządzenia można podzielić na - przewodowe i bezprzewodowe.
Żelazko przewodowe
Cechą charakterystyczną jest kabel, którego podłączenie do gniazdka elektrycznego jest niezbędne, aby można był rozpocząć prasowanie. Dużym plusem tego typu urządzeń jest stała temperatura pracy. Istotną wadą jest sam przewód, który ogranicza zasięg prasowania. Standardowo żelazka przewodowe są wyposażone w kable o długości od 1,5 do 3 metrów, co powinno zapewniać odpowiedni komfort pracy. Ważne by był on elastycznie połączony z urządzeniem, dzięki czemu nie będzie dochodzić do jego przecierania i pękania w miejscu połączenia.
Żelazko bezprzewodowe
Alternatywą dla urządzeń z kablem są żelazka bezprzewodowe. W praktyce oferują możliwość prasowania w dowolnym miejscu. Jak działają żelazka bezprzewodowe? Są wyposażone w podłączoną do prądu podstawkę, na którą należy pomiędzy prasowanymi ubraniami regularnie odkładać żelazko, aby mogło się nagrzać. Ograniczeniem w tym rozwiązaniu jest wolniejsze prasowanie, gdyż pełne nagrzanie sprzętu wymaga czasu, a jeśli odkładamy je jedynie na krótszą chwilę, to efektem jest mniej dokładne prasowanie. W zamian żelazko bezprzewodowe oferuje dużą mobilność i wygodę pracy.
Ze względu na sposób prasowania żelazka możemy podzielić na trzy główne kategorie, czyli suche (inaczej tradycyjne), parowe oraz systemowe.
Żelazko suche (tradycyjne)
Kiedyś ten rodzaj był absolutnie numerem jeden wśród żelazek. Dzisiaj już bardzo rzadko spotykany, gdyż nie oferuje możliwości zwilżania ubrań czy pościeli, a także nie wykorzystuje pary do łatwiejszego prasowania. Zbudowane jest ze stopy aluminiowej oraz pokrętła służącego do regulowania temperatury pracy. Jego istotnym mankamentem jest długi czas nagrzewania oraz brak modeli bezprzewodowych. Co więcej, popularne obecnie żelazka posiadają opcję prasowania na sucho, które może się odbywać bez rezygnacji udogodnień wynikających ze stosowania pary. Po prostu włączamy lub wyłączamy odpowiednia funkcję.
Żelazko parowe
Zdecydowana większość żelazek dostępnych na rynku to urządzenia parowe. Są one wyposażone w zbiornik wody, z której wytwarza się para, która następnie wydostaje się przez otwory w stopie żelazka. Umożliwia to łatwiejsze i efektywniejsze prasowanie. (gorąca para rozluźnia materiał ubrań). Dodatkowo woda z żelazka umożliwia także zwilżanie (spryskiwanie) prasowanych koszul czy obrusów, co także ma wpływ na komfort prasowania. Wśród urządzeń parowych na osobna kategorię zasługują żelazka pionowe. Podobnie jak zwykły sprzęt parowy wytwarzają parę, ale umożliwiają prasowanie nie tylko w poziomie, ale i w pionie. To szybki i skuteczny sposób, który dodatkowo pozwala na odświeżenie na przykład wiszących firanek czy garnituru. Ten typ żelazek charakteryzuje się wytwarzaniem silnego, chwilowego uderzenia pary (do 200 gramów na minutę) oraz ciągłego strumienia pary (do 40 gramów na minutę).
Żelazko systemowe
To nazwa dla urządzeń wyposażonych w zewnętrzną wytwornicę pary. Inne określenia to stacja parowa lub też generator pary. To oddzielny pojemnik na wodę o pojemności najczęściej 1 litra, choć czasem nawet i 2,5-litrowym. Pod wpływem temperatury w wytwornicy powstaje para, która następnie przewodem przekazywana jest do żelazka. Wysoki poziom pary, zazwyczaj od 50 do 150 gramów na minutę pozwala na wyprasowanie ubrania po jednej stronie i jednocześnie samoistne uprasowanie jego drugiej strony (pod wpływem pary). Osoba doświadczona w używaniu tego sprzętu jest w stanie wyprasować nawet kilka warstw złożonych ubrań. Co więcej żelazko systemowe jest lżejsze od parowego ze względu na fakt, że pojemnik z wodą znajduje się poza żelazkiem i nie trzeba go dźwigać. Żelazko z odrębnym generatorem pary lepiej poradzi sobie z ubraniami, które wykonane są z grubych tkanin lub tych, które wyjątkowo się gniotą.
Żelazko turystyczne
Z żelazka korzystamy nie tylko w domu. Wielu z nas podróżuje - służbowo i prywatnie. W trakcie wyjazdów chcemy wyglądać dobrze, bo to dla nas ważne. Nie zawsze jednak możemy skorzystać z usługi prasowania ze strony hotelu. Odpowiedzią jest żelazko turystyczne, niewielkie, lekkie (często jego waga nie przekracza 1 kg) z łatwością zmieścimy je w torbie podróżnej. Ma to również swoje mankamenty, bowiem niewielka waga sprawia, że musimy włożyć więcej siły w samo prasowanie. Mniejszy ciężar oznacza lżejszy nacisk na ubranie, ale dodatkowo wpływ na to ma mniejsza moc. Inną istotną funkcjonalnością takiego sprzętu jest możliwość pracy w różnych zakresach napięcia. Nie wszędzie przecież możemy korzystać z prądu 220 V. Na co jeszcze zwrócić uwagę poszukując żelazka turystycznego dla siebie? Atutem będzie odczepiana rączka, dzięki czemu jeszcze łatwiej będzie zmieścić je w bagażu. Niekoniecznie musimy mieć do dyspozycji deskę do prasowania, dlatego warto sprawdzić czy wybierany sprzęt umożliwia prasowanie pionowe, do którego deski po prostu nie potrzeba.
Wiele zależy także od jakości stopy
Żelazka różnią się od siebie jeszcze jednym, niezwykle ważnym dla pracy urządzenia parametrem. Mowa tu o materiale z jakiego wykonana jest stopa – czyli serce żelazka. Wysoka jakość wykonania tego elementu pozwala na komfortowe prasowanie – gładkie poruszanie się po tkaninach i brak przywierania do ubrań. Główne rodzaje materiału, z którego wykonana jest stopa, to:
- żelazko ze stopą ceramiczną –zapewnia bardzo dobry poślizg, dzięki któremu prasowanie jest łatwiejsze. Jest wytrzymała na zarysowania, aczkolwiek trudna do czyszczenia.
- żelazko ze stopą teflonową – podobnie jak ceramiczne charakteryzują się bardzo dobrym poślizgiem i nie powodują efektu święcących się ubrań. Należy uważać podczas używania, gdyż łatwo je zarysować.
- żelazko ze stopą szafirową – również oferują dobry poślizg połączoną z bardzo wysokim poziomem trwałości i odporności na porysowanie.
- żelazko ze stopą ze stali – należy do najtańszych na rynku. Jest trudna w czyszczeniu, a poślizg jest średni. Z drugiej strony szybko się nagrzewa. Należy uważać na prasowanie guzików i zamków, gdyż można ją łatwo zarysować.
- żelazko ze stopą emaliowaną – ten rodzaj oferuje jeden z najlepszych poślizgów, ale też jest bardzo podatny na zabrudzenia, które trudno wyczyścić. Dodatkowo jest łatwy do zniszczenia – można je obić albo potłuc.
- żelazko ze stopą granitową –wyjątkowo odporne na wszelkie uszkodzenia przy jednoczesnym świetnym poślizgu. Jest łatwe w czyszczeniu.
-żelazko ze stopą aluminiową – ten typ oprócz dobrego poślizgu jest łatwy w czyszczeniu. Niestety jest równie łatwy w uszkodzeniu, gdyż jest mało odporny na zarysowania.
Istotny jest fakt, że producenci żelazek oferują modele, których stopy są wykonane z wykorzystaniem dwóch różnych materiałów, na przykład ceramiczno-tytanowe. Dzięki temu urządzenia te posiadają najlepsze cechy obu materiałów, ułatwiając tym samym żmudne prasowanie.
Nieoceniona moc wody i pary
Wraz z wynalezieniem i wprowadzeniem do sklepów żelazka parowego, prasowanie stało się łatwiejsze i zarazem dużo bezpieczniejsze dla tkanin. Woda do żelazka i spryskiwacz dały możliwość zwilżania tkanin oraz a parownica i wytwarzanie gorącej pary pozwoliło na rozluźnianie materiału. W efekcie od tego czasu ubrania są dodatkowo chronione przed przypaleniem. Zazwyczaj żelazko wyposażone jest mały zbiornik na wodę – około 200 mililitrów. Są też modele z większymi zbiornikami, ale im więcej wody, tym żelazko jest cięższe. Istotnym aspektem jest także gęstość pary. Standardowo żelazka parowe oferują wartość od 50 do 150 gramów na minutę. Zaawansowane stacje parowe poziom ten wzrasta do nawet 450 gramów na minutę. Gęstość ma wpływ na prasowanie różnych tkanin – im wyższa, tym łatwiejsze jest uporanie się na przykład z zasłonami czy delikatnymi tkaninami. W przypadku żelazek parowych z tradycyjną stopą nie należy spodziewać się przy tym zadaniu zawrotnych efektów, ponieważ wpływ na prasowanie w pionie ma gramatura pary, przeważnie nieprzekraczająca 120g/min. O wiele lepiej sprawdzą się nowoczesne stacje parowe (lub tak zwane generatory pary), w których to pod wysokim ciśnieniem urządzenie wyrzuca nawet do 450 g/min! Sprawia to, że prasowanie ciężkich materiałów, na przykład zasłon, odzieży wierzchniej lub delikatnych tkanin, staje się o wiele łatwiejsze. Nie trzeba stopką dotykać materiałów, ponieważ gęsta para sama sobie radzi z wszelkimi niedoskonałościami. Możliwy jest do obrania każdy kierunek prasowania, także od tyłu, co nie powoduje marszczenia ubrań.
Jaką wodę najlepiej używać do żelazka? Przez wiele lat pokutowało przekonanie, że najlepsza jest woda destylowana, która miała zapobiegać osadzaniu się kamienia, a w konsekwencji uszkodzeniu urządzenia. W toku badań udowodniono, że woda destylowana również powoduje uszkodzenie ubrań i żelazka i uznano, że optymalnym wyborem będzie przefiltrowana woda z kranu bez kamienia.
Czy istnieje jeden sposób na idealnie wyprasowane ubrania?
Wiele osób zadaje sobie pytanie: jak prasować by usunąć wszystkie zagniecenia i żeby ubrania wyglądały schludnie? Jak robić to by przy okazji nie stracić mnóstwa czasu i energii. Tkaniny, z których wykonane są ubrania bywają bardzo różne. Stąd też pytanie, czy jedwab, bawełna, wełna i tkaniny syntetyczne prasujemy w ten sam sposób? Poniżej znajduje się kilka porad, które oprócz odpowiedniego żelazka pozwolą na szybsze i łatwiejsze poradzenie sobie z prasowaniem sterty koszul, sukienek, spodni, ubranek dla dzieci czy pościeli i obrusów.
- używaj odpowiedniej deski do prasowania – stabilna powinna być sama powierzchnia do prasowania, jak i jej konstrukcja. Na pewno prasowanie ułatwi regulacja wysokości, półka na wyprasowane ubrania i antenka podtrzymująca przewód od żelazka.
- przed powieszeniem prania na suszarce chwyć ubranie za szwy i mocno strzepnij – ubranie będzie mniej wygięte po wyschnięciu. Z kolei sukienki czy koszule warto suszyć na wieszakach.
- używaj w trakcie prasowania pary wodnej – czynność będzie szybsza, łatwiejsza i dokładniejsza.
- prasuj rzeczy na lewej stronie – zwłaszcza ubrania czarne i ciemne.
- stosuj akcesoria ułatwiające prasowanie – krochmal w sprayu ułatwiający prasowanie między innymi koszul czy pościeli.
- jeśli to możliwe nie pozwól, by ubrania całkiem wyschły – wilgotne łatwiej się prasuje.
- w trakcie upalnych dni nie wiruj ubrań w pralce – po wyschnięciu będą mniej pogniecione.
- naprasowanki czy naszywki prasuj na lewej stronie lub przez ściereczkę – mniej będą się niszczyć i w mniejszym stopniu narażać stopę żelazka na zabrudzenie.
- aby odzież ładnie pachniała możesz dodać perfumy do zbiornika z wodą w żelazku.
- włóż pod blat do prasowania gruba podkładkę – na przykład stary ręcznik ułatwi prasowanie.
- tkaniny warto prasować wzdłuż włókien – wtedy mniej się rozciągną.
- aby uniknąć zagnieceń na rękawach koszul stosuj minideskę.
- posortuj ubrania według temperatury w jakiej mają być prasowane.
Jakie wybrać żelazko?
Oferta producentów jest bardzo szeroka i obejmuje żelazka wielu typów, charakteryzujące się wielością funkcji, odmiennymi parametrami oraz różną ceną. Przy ostatecznym wyborze warto wziąć pod uwagę kilka kluczowych aspektów. Są to przede wszystkim:
- moc żelazka – ma decydujący wpływ na skuteczność pracy urządzenia. Chociaż na rynku można znaleźć żelazka o mocy poniżej 2000 W, to do optymalnego prasowania potrzebna jest moc oscylująca wokół poziomu 2400-2600 W. W przypadku, gdy prasowanie jest częstą czynnością, a dodatkowo dotyczy grubych, tkanin, to warto rozważyć zakup sprzętu o mocy powyżej 2600 W. Moc żelazka determinuje też zdolność danego modelu do produkcji pary, która jak wspomniano wyżej, jest kluczowa w procesie zmiękczania i prostowania tkanin.
- stopa - z gamy dostępnych materiałów warto wybrać urządzenie ze stopą, która gwarantuje płynne i gładkie prasowanie, brak przywierania oraz odporność na zniszczenie – zarysowanie czy ubicie.
- pojemność zbiornika na wodę – większa umożliwia dłuższe prasowanie na jednym uzupełnieniu go wodą, przy jednoczesnym zwiększeniu ciężaru żelazka. Tutaj wybór powinien bardzo silnie odzwierciedlać indywidualne predyspozycje osoby prasującej.
- filtry odkamieniające i wkładki antywapienne – decydują o skutecznej ochronie żelazka przed wpływem odkładającego się z wody kamienia na funkcjonowanie sprzętu. Im lepszy filtr, tym dłużej żelazko będzie optymalnie prasować.
W obecnych czasach klienci kierują się przy wyborze żelazka opiniami innych użytkowników. To bardzo cenne źródło, które dostarcza wiedzy na temat praktycznego użytkowania konkretnych modeli. Warto wziąć je pod uwagę, jednocześnie konfrontując je z jakością i renomą producent ów żelazek. Od wielu lat polecane są żelazka takich marek jak Bosch, Braun, Tefal czy Philips. To firmy, których wysokiej jakości sprzęt jest obecny praktycznie w każdym kraju świata oraz który posiada stale rosnącą rzeszę zadowolonych klientów.
Ostateczny wybór żelazka powinien uwzględniać indywidualne potrzeby konkretnych użytkowników. Nie bez znaczenia będzie tu częstotliwość prasowania, jak i na przykład tężyzna fizyczna. Warto wziąć wszystkie te aspekty pod uwagę, gdyż z pewnością będą one mieć wpływ na komfort regularnego prasowania.
